Tworzenie
Planu Działań Wspierających dla ucznia ze specyficznymi zaburzeniami w nauce –
dysleksja, dysortografia, dyskalkulia
Etapy
tworzenia Planu Działań Wspierających
1.
Analiza
opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej.
2.
Diagnoza
ucznia wykonana w szkole.
3.
Opracowanie
listy problemów ucznia i wyznaczenie właściwych obszarów wspomagania ucznia z
dysleksją – priorytet mają redukcja dysfunkcji wskazanych w opinii poradni,
następnie bierzemy pod uwagę czynniki psychologiczne i umiejętności (tabela nr
1), a także umiejętności sprawdzane na egzaminach zewnętrznych, w ostatniej
kolejności bierzemy pod uwagę wyniki z tabeli nr 2.
4.
Wskazanie
celów do pracy z uczniem.
5.
Dobranie
właściwych form pomocy na podstawie rozporządzenia MEN
6.
Dobranie
właściwych sposobów pomocy na podstawie założonych celów.
7.
Dobranie
metod stosownych wobec założonych celów.
8.
Wymienienie
działań wspierających rodziców.
9.
Dostosowanie
wymagań zgodnych z modelem prac.
Krok
I
Opinia
poradni psychologiczno-pedagogicznej zawiera diagnozę oraz wskazania –
wykorzystujemy je tworząc plan działań wspierających.
Krok
II
Diagnoza
ucznia wykonana w szkole obejmuje następujące obszary:
Tabela
nr 1.
Obszar diagnozy
|
Tak
|
Nie
|
Dobry
poziom intelektualny
|
|
|
Dobrze
wykształcone myślenie logiczne
|
|
|
Dobra
koncentracja uwagi
|
|
|
Inteligencja
słowna i bezsłowna – na poziomie przeciętnym lub powyżej
|
|
|
Pamięć
wzrokowa – w normie
|
|
|
Dobre
tempo uczenia się wzrokowo- ruchowego
|
|
|
Poprawna
komunikacja
|
|
|
Poprawne
wypowiedzi ustne i pisemne
|
|
|
Prawidłowa
koordynacja ruchowa
|
|
|
Dobry
poziom graficzny pisma
|
|
|
Duży zasób
słownictwa
|
|
|
Prawidłowa
artykulacja
|
|
|
Właściwa
motywacja do nauki
|
|
|
Samoocena
na odpowiednim poziomie
|
|
|
Wiara we
własne możliwości
|
|
|
Właściwa
integracja z grupą
|
|
|
Dobre
tempo pracy
|
|
|
Tabela
nr 2 – arkusz trudności przedmiotowych
Język polski
|
|
|
Wolne
tempo pisania, nienadążanie za tempem pisania w klasie.
|
|
|
Popełnianie
licznych błędów stylistycznych i gramatycznych.
|
|
|
Pismo
niekształtne, nieczytelne
|
|
|
Trudności
z organizacją tekstu w czasie pisania prac
klasowych
|
|
|
Niechętne
czytanie dłuższych tekstów
|
|
|
Wolne
tempo czytania
|
|
|
Słabe
rozumienie czytanej treści po jednorazowym jej
odczytaniu
|
|
|
Popełnianie
błędów ortograficznych mimo znajomości zasad pisowni.
|
|
|
Język obcy
|
|
|
Trudności
z zapamiętywaniem słówek
|
|
|
Nieprawidłowa
wymowa.
|
|
|
Trudności
z budowaniem wypowiedzi ustnych.
|
|
|
Trudności
z rozumieniem tekstu mówionego przez
nauczyciela
lub odtwarzanego z nagrania.
|
|
|
Błędy w
zapisie wyrazów: opuszczanie, przestawianie lub mylenie liter.
|
|
|
Historia
|
|
|
Brak
orientacji w czasie – nieumiejętność zapamiętania dat, trudności z
określeniem chronologii zdarzeń.
|
|
|
Trudności
z zapamiętaniem nazw i nazwisk.
|
|
|
Trudności
w orientacji na mapie.
|
|
|
Trudności
ze zrozumieniem tekstów źródłowych.
|
|
|
Geografia
|
|
|
Trudności
z orientowaniem się na mapie – nieumiejętność wskazania kierunków.
|
|
|
Trudności
z zapamiętaniem nazw i określeń geograficznych.
|
|
|
Matematyka
|
|
|
Mylenie
cyfr, odwracanie ich kolejności.
|
|
|
Błędne zapisywanie
liczb, błędne ich odczytywanie
np.
przestawianie szeregu cyfr.
|
|
|
Odwracanie
znaków większości, mniejszości i mylenie kierunków wektorów.
|
|
|
Trudności
z wykonaniem działań w pamięci.
|
|
|
Trudności
z zapamiętaniem tabliczki mnożenia.
|
|
|
Trudności
z rozwiązywaniem zadań angażujących
wyobraźnię
przestrzenną.
|
|
|
Niski poziom wykresów i rysunków
geometrycznych,
trudności
z ich wykonaniem.
|
|
|
Biologia i chemia
|
|
|
Trudności
z zapamiętaniem łańcuchów reakcji.
|
|
|
Trudności
z zapamiętaniem informacji w układzie
hierarchicznym.
|
|
|
Nieumiejętność
opanowania terminologii
|
|
|
Sztuka, muzyka
|
|
|
Trudności
z rysowaniem, organizacją przestrzeni.
|
|
|
Trudności
z czytaniem i zapisem nut.
|
|
|
Wychowanie fizyczne
|
|
|
Niechęć do
wykonywania ćwiczeń i uprawiania
sportów
wymagających zachowania równowagi.
|
|
|
Trudności
z kozłowaniem i odbijaniem piłki.
|
|
|
Trudności
z rzucaniem do celu.
|
|
|
Trudności
w harmonijnym wykonywaniu ćwiczeń.
|
|
|
|
|
|
Krok
III
Z diagnozy i opinii wynika, że:
Uczeń ma trudności z rozumieniem tekstu czytanego.
Zaburzenia analizatora wzrokowego
Niską motywację do nauki.
Trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię
przestrzenną
Trudności z zapamiętywaniem słówek.
Problemy z koncentracją uwagi.
Trudności z poprawną pisownią.
Trudności z harmonijnym wykonywaniem ćwiczeń na
lekcji wychowania fizycznego.
Krok
IV
Z listy wybieramy cele strategiczne, są to:
1. Minimalizacja
skutków wynikających ze specyficznych trudności w nauce.
2. Wzmocnienie
motywacji ucznia do pracy.
3. Minimalizacja
trudności w rozmienieniu tekstu czytanego, zapamiętywaniu słówek, zadań
matematycznych angażujących wyobraźnię przestrzenną.
4. Wzmocnienie
umiejętności koncentracji uwagi.
Krok
V - z listy wybieramy formy pomocy dla
ucznia
- klasy terapeutyczne (tylko jeżeli taka klasa może
zostać utworzona) ,
- zajęcia rozwijające uzdolnienia uczniów,
- zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze,
- zajęcia specjalistyczne: (korekcyjno-kompensacyjne,
logopedyczne, socjoterapeutyczne, inne zajęć o charakterze terapeutycznym).
- zajęcia związanych z wyborem kierunku kształcenia
i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej
- porady i konsultacje, warsztaty i szkolenia.
Krok
VI
- dookreślenie form pomocy – podanie tematu,
warsztatu i szkolenia, zakres porady.
- podanie innych sposobów (założenie indywidualnego
słowniczka wyrazów trudnych, indywidualnego słowniczka ortograficznego).
- zaangażowanie w zawody, konkursy wspierające mocne
strony ucznia.
Krok
VII
Wybranie metod:
Metody dzielą się na wspomagające (te stosują
nauczyciele, wychowawcy) i terapeutyczne (te metody stosują terapeuci
pedagogiczni).
Metody
wspomagające
Metody asymilacji wiedzy (praca z książką, dyskusja,
pogadanka, wykład, metoda pytań problemowych)
Metody eksponujące – metody wykorzystujące film,
pokaz, przedstawienie teatralne.
Metoda dramy
Metody praktyczne – metoda projektu.
Ćwiczenia zorientowane na cel (np. ćwiczenia
koncentracji uwagi, ćwiczenia relaksacyjne)
Metody aktywizujące
Metoda super nauczania – twórcze rozwiązywanie problemów
Metody polisensoryczne – angażujące wszystkie zmysły
i wyobraźnię
Metody
stricte terapeutyczne
Metoda
Ruchu Rozwijającego – metoda ta angażuje ciało ucznia, który
uczy się w ten sposób wyrażać emocje, nawiązywać kontakty z rówieśnikami,
relaksować się.
Bogdanowicz,
M., Okrzesik, D. (2005). Opis i
planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne.
Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Metoda
Dobrego Startu – metoda prof. Bogdanowicz rozwijająca
zdolności percepcyjne, motoryczne i psychomotoryczne.
Bogdanowicz, M. (1999). Metoda Dobrego Startu.
Warszawa: WSiP
Program
terapeutyczny Ortografii – kompletny program terapeutyczny i
edukacyjny dla uczniów gimnazjów.
Studnicka J., Ortograffiti dla uczniów gimnazjum i
szkół ponadgimnazjalnych.
Kinezjologia
edukacyjna – ćwiczenia rozwijające koordynację
ruchową, wzmacniają integrację półkul mózgowych.
Twórcza kinezjologia w praktyce (2002). Praca zbiorowa. Warszawa: Kined;
Mańkowska, I.
Metoda
integracji sensorycznej, Violet F. Maas (metoda polisensoryczna),
Violet F.
Maas, (1998). Uczenie się przez zmysły. Warszawa:
WSiP
Krok
VIII
Działania wspierające rodziców ucznia.
KONIECZNIE wskazać zakres porad i konsultacji dla
rodziców.
Krok
IX
Dostosowanie wymagań
Na wszystkich przedmiotach
1. Stosowanie wzmocnień pozytywnych.
2. Oceniać wiadomości ucznia głównie na podstawie
wypowiedzi ustnych.
3. Oceniać wysiłek ucznia, a nie efekty włożonego
trudu w wykonanie zadania.
4. Dawać uczniom do zrozumienia, że oczekujesz
większych osiągnięć.
5. Nie ponaglać tempa czytania czy pisania, uczeń potrzebuje więcej czasu na analizę
i syntezę czytanego i pisanego tekstu (szczególnie
na testach i sprawdzianach).
6. Cierpliwe czekać, aż uczeń odpowie. Jeżeli
odpowie źle, należy naprowadzać go na
trop, a potem zadać pytanie pomocnicze.
8. Zezwolić na pisanie ołówkiem, aby łatwiej było
poprawić błędy.
10. Upewnić się czy uczeń zrozumiał odczytane
złożone polecenia lub zadania tekstowe.
11. Stawiać jasno sformułowane pytania.
12. Odpytywać z miejsca, gwałtowne wywołanie do
tablicy zwiększa napięcie emocjonalne i utrudnia myślenie.
13. Stosować technikę informacji zwrotnej. Unikanie
krytyki personalnej.
15. Sadzanie w pierwszych ławkach.
16. Pomoc w wykonywaniu samodzielnych zadań.
17. Wyrabiać
na wszystkich przedmiotach nawyk
pracy ze słownikiem ortograficznym.
18. Nie dopuścić do sytuacji, aby uczeń na lekcji
nie pracował.
19. Bronić przed ośmieszaniem ze strony rówieśników
26. Raz w tygodniu przejrzeć zeszyty ucznia.
28. Ważne jest stosowanie kolorowych pisaków i kredek, samodzielne tworzenie tabel,
schematów, grafik, rysunków.
29. Egzekwować i nagradzać systematyczną pracę w
domu.
30. Wymagać systematycznej pracy nad problemem i
przynajmniej raz w miesiącu ją kontrolować.
JĘZYK POLSKI
Nieodpytywanie
ucznia z czytania głośnego przed zespołem klasowym. Czytanie opracowanego
tekstu w domu.
Wydłużenie
czasu na przeczytanie tekstu lub lektury.
Rozłożenie nauki wiersza na fragmenty i
zezwolić na zaliczanie częściami.
Zezwolenie
uczniowi na korzystanie z tekstów nagranych.
Położenie
nacisku na znajomość reguł ortograficznych.
Nieomawianie
błędów ucznia wobec całej klasy.
W przypadku
dysgrafii - umożliwienie uczniowi pisanie prac kontrolnych na komputerze.
Zezwolić na
stosowanie dyktafonu w celu sporządzenia notatki z lekcji.
Przy
ustalaniu ogólnej oceny z języka polskiego należy uwzględnić osiągnięcia z tego
przedmiotu, tzn. zdolność logicznego myślenia, wnioskowania, abstrahowania. W
wypowiedziach słownych brać przede wszystkim pod uwagę słownictwa, ale
zawartość treściową.
Uwzględnienie
przy ocenie prac pisemnych wartość merytoryczną pracy, umiejętność argumentacji
i kompozycji. Błędy popełnione w pisaniu, nie mogą obniżać wartości oceny.
Uczeń
powinien odpowiadać z miejsca.
Nie
porównywać jego odpowiedzi z odpowiedziami innych uczniów.
HISTORIA
Zajęcia
prowadzić w atrakcyjnej formie . Wykład uzupełniać filmami, ilustracjami,
innymi pomocami.
Stosować
ćwiczenia w czytaniu map.
Wspólne
dokonywanie analiz tekstów źródłowych i tekstów zawartych w książce oraz
w informacjach na mapkach doskonali umiejętność
samodzielnej pracy z podręcznikiem.
Skracać
teksty, zakreślać najważniejsze informacje.
Metoda uwspółcześniania wiadomości (nauczyciel
wskazuje uczniom przykłady
znane im z życia, których początki mają źródło w
historii),
Metoda streszczenia tematów.
W czasie
odpytywania stosować pytania naprowadzające.
JĘZYKI OBCE
Dostosować
tempo realizacji programu.
Stosować
metody polisensoryczne.
Korzystać z
różnych pomocy dydaktycznych: kasety audio i video, domina, zestawy
PUS, barwne ilustracje, karty.
Dobierać
materiał zgodnie ze stanem aktualnych umiejętności ucznia.
Nie oceniać
za błędy w pisowni i nieestetyczne pismo.
Wielokrotnie
powtarzać wprowadzony materiał językowy.
Ćwiczenia
językowe muszą być krótkie, różnorodne, ciekawe i odnoszące się do różnych
sytuacji.
BIOLOGIA, FIZYKA, CHEMIA I GEOGRAFIA CZYLI
PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE
Stosować
metody poszukujące, obserwacyjne i
badawcze. Ułatwia to uczniom przyswojenie wiadomości.
Należy mieć
na uwadze zasadę stopniowania trudności oraz „od bliższego do dalszego”.
Wykonywanie
samodzielnie prostych doświadczeń.
Pozostawić
więcej czasu na naukę trudnych pojęć, symboli.
Na lekcji
geografii nie stosować map konturowych.
Unikać
wywoływania ucznia do mapy.
Łagodniej
oceniać wykresy, mapki, rysunki, które są mniej przejrzyste i mniej starannie
wykonane.
Nie
dyskwalifikować pracy z powodu złego wyniku arytmetycznego przy właściwym toku
rozumowania – zapytać jak uczeń rozwiązał zadanie.
Zapisywać na
tablicy obce nazwy.
MATEMATYKA
Nie
dyskwalifikować zadań za popełnione błędy w rachunkach.
Upewnić się,
że uczeń rozumie treść zadania.
Wspólne z
uczniem czytać i analizować treści zadań.
Nie
przyśpieszać tempa rozwiązywania zadań.
Dać czas na
„ułożenie” w wyobraźni zachodzących zmian przestrzennych.
Dostosować
stopień trudności zadań do możliwości ucznia.
SZTUKA
Docenić chęć
pokonywania trudności, wysiłek i wytrwałość w działaniu, samodzielność, ład w
miejscu pracy i porządek w działaniu.
Zadanie
dostosować do możliwości percepcyjnych ucznia. Pozostawić więcej czasu na wykonanie
pracy.
Stosować ocenę
opisową każdej wykonanej i ukończonej pracy
Premiowanie
ukończenia pracy.
Stosować
ćwiczenia nastawione na synchronizację ruchu z muzyką.
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Liberalnie
oceniać technikę wykonanego ćwiczenia.
Unikać
ćwiczeń opartych na rywalizacji. Stosować ćwiczenia usprawniające koordynację
ruchową.
PLAN DZIAŁAN
WSPIERAJACYCH
Przykład: uczeń z dysleksją
IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA
|
|
KLASA
|
|
CELE
|
|
DZIAŁANIA REALIZOWANE Z
UCZNIEM W RAMACH
POSZCZEGÓLNYCH FORM I
SPOSOBÓW USTALONYCH PRZEZ DYREKTORA
|
- konsultacja u pedagoga szkolnego – „Czym
jest dysleksja”
- zajęcia korekcyjno – kompensacyjne – 1
godzina w tygodniu.
- zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z języka
polskiego – 1 godzina w tygodniu.
- udział w zajęciach doradztwa zawodowego –
1 raz w semestrze.
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Uczymy się uczyć”
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Moja motywacja do nauki”
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Co pozwala mi wierzyć w siebie”
·
Indywidualizacja
nauczania.
|
CZAS REALIZACJI PLANU
|
|
METODY PRACY Z UCZNIEM
|
|
DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
RODZICÓW UCZNIA
|
|
ZAKRES
DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
WYNIKAJACYCH Z PROGRAMU NAUCZANIA DO INDYWIDULANYCH POTRZEB ORAZ MOZLIWOŚCI
PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA
|
|
Zakres współdziałania szkoły z innymi instytucjami i
organizacjami
|
Współpraca z poradnią
psychologiczno-pedagogiczną.
Współpraca z Polskim
Towarzystwem Dysleksji.
|
]
Uczeń
o obniżonych możliwościach intelektualnych
IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA
|
|
KLASA
|
|
CELE
|
|
DZIAŁANIA REALIZOWANE Z
UCZNIEM W RAMACH
POSZCZEGÓLNYCH FORM I
SPOSOBÓW USTALONYCH PRZEZ DYREKTORA
|
- zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z języka
polskiego – 1 godzina raz na dwa tygodnie.
- zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z
matematyki – 1 godzina raz na dwa tygodnie.
- udział w zajęciach doradztwa zawodowego –
1 raz w semestrze.
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Uczymy się uczyć”
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Co pozwala mi wierzyć w siebie”
·
Udział
w warsztatach na godzinie wychowawczej – „Tolerancja wobec inności”.
·
Indywidualizacja
nauczania.
·
Stosowanie
komunikacji wspierającej
·
Obrona
przed ośmieszeniem ze strony rówieśników.
|
CZAS REALIZACJI PLANU
|
|
METODY PRACY Z UCZNIEM
|
|
DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
RODZICÓW UCZNIA
|
|
ZAKRES
DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
WYNIKAJACYCH Z PROGRAMU NAUCZANIA DO INDYWIDULANYCH POTRZEB ORAZ MOZLIWOŚCI
PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA
|
|
Zakres współdziałania
szkoły z
Innymi instytucjami i
organizacjami
|
Poradnia
psychologiczno-pedagogiczna, dom kultury
|
|
|
Dostosowanie
wymagań dla ucznia o obniżonych możliwościach intelektualnych
- dowoływanie się do sytuacji znanych z życia
codziennego.
- ograniczenie wymagań do treści koniecznych na
przedmiotach ścisłych, przyrodniczych i humanistycznych
- wydłużenie czasu sprawdzianu.
- dostosować zadania domowe do możliwości
intelektualnego ucznia.
- zmniejszenie ilości i stopnia trudności zadań na
sprawdzianach.
- omawianie niewielkich partii materiału i o
mniejszym stopniu trudności
- pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie
- podawanie poleceń w prostszej formie
- unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć
- częste odwoływanie się do konkretu, przykładu
Uczeń
uzdolniony
IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA
|
|
KLASA
|
|
CELE
|
|
DZIAŁANIA REALIZOWANE Z
UCZNIEM W RAMACH
POSZCZEGÓLNYCH FORM I
SPOSOBÓW USTALONYCH PRZEZ DYREKTORA
|
|
CZAS REALIZACJI PLANU
|
|
METODY PRACY Z UCZNIEM
|
|
DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
RODZICÓW UCZNIA
|
|
ZAKRES
DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
WYNIKAJACYCH Z PROGRAMU NAUCZANIA DO INDYWIDULANYCH POTRZEB ORAZ MOZLIWOŚCI
PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA
|
|
ZAKRES WSPÓŁDZIAŁANIA Z
INNYMI PODMIOTAMI DZIAŁAJĄCYMI NA RZECZ DZIECI I MŁODZIEŻY
|
|
Uczeń
z ADHD
IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA
|
|
KLASA
|
|
CELE
|
|
DZIAŁANIA REALIZOWANE Z
UCZNIEM W RAMACH
POSZCZEGÓLNYCH FORM I
SPOSOBÓW USTALONYCH PRZEZ DYREKTORA
|
|
CZAS REALIZACJI PLANU
|
|
METODY PRACY Z UCZNIEM
|
|
DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
RODZICÓW UCZNIA
|
|
ZAKRES
DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
WYNIKAJACYCH Z PROGRAMU NAUCZANIA DO INDYWIDULANYCH POTRZEB ORAZ MOZLIWOŚCI
PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA
|
|
ZAKRES WSPÓŁDZIAŁANIA Z
INNYMI PODMIOTAMI DZIAŁAJĄCYMI NA RZECZ DZIECI I MŁODZIEŻY
|
|
Uczeń przewlekle chory:
- wspomaganie procesu leczenia,
- respektowanie wydolności wysiłkowej ucznia,
- wspomaganie
procesu adaptacji dziecka, umożliwienie pozytywnych przeżyć rówieśniczych,
(pamiętanie o uczniu, gdy nie ma go w szkole- telefony, odwiedziny)
- stwarzanie atmosfery bezpieczeństwa,
- wyrabianie aktywnej postawy ucznia w stosunku do
nauki i procesu leczenia,
- usprawnianie zaburzonych funkcji,
- korygowanie nieprawidłowości rozwojowych w sferze
intelektualnej i osobowościowej,
- kompensowanie defektów fizycznych i psychicznych,
-
kształtowanie prawidłowego obrazu choroby i własnej osoby, przezwyciężanie
poczucia zmniejszonej wartości,
- ścisła
współpraca z rodziną ucznia